ماهی قرمز

ماهی قرمز ( کاراسیوس آراتیس) که آن را ماهی طلایی نیز می گویند از جمله نخستین ماهیهایی هستند که توسط انسان در منزل نگهداری شدند و هم اکنون نیز از معمول ترین ماهیهای آکواریومی به شمار می آیند.

ماهی های قرمز بعنوان عضو کوچک خانواده ماهی کپور، بومی شرق آسیا هستند که برای نخستین بار اواخر قرن هفدهم به اروپا وارد شدند.

بخشی از شهرت ماهی قرمز به مقاومت این گونه بر می گردد. ماهی قرمز، ماهی آبهای سرد است و قادر است در اکواریوم بدون گرمایش یا در یک استخر ماهی در فضای باز به حیات خود ادامه دهد.

ماهی قرمز حتی قادر است برای مدت کوتاهی در یک استخر پوشیده از یخ نیز زنده بماند.

جفت گیری انتخابی به تولید ماهیهایی در رنگ های مختلف منجر شده است که بعضی از آنها از رنگ طلایی ماهیهای اولیه بسیار فاصله دارند. شکل بدن و ترکیب باله و چشم آنها نیز متفاوت است.

بیماری های ماهی قرمز

آشنايي با بيماري‌ هاي ماهی قرمز و روش‌ هاي پيشگيري و بعضا درمان‌ آن ها مي‌ تواند براي جلوگيري از مرگ و مير اين نوع ماهي مفيد باشد.

بيماري هاي محيطي ماهی قرمز:

ماهی قرمز عمدتا به علت نگهدارى در ظروف نامناسب، تغذيه نادرست و عدم توجه به عوامل آب شامل: دماي آب،‌ ميزان اکسيژن آب، اسيديته آب، آمونياک(سمي‌ ترين ترکيب موجود در آب است و از متابوليسم بدن ماهي به وجود مي آيد)، نيتريت‌ها (بعد از آمونياک سمي ‌ترين ترکيب آب است)، نيترات ‌ها و نگهدارى ماهی قرمز در مقدار کمي آب در داخل تنگ تلف مى ‌شوند.

حال شايع ‌ترين بيماری های مربوط به محيط زندگي ماهی قرمز را مرور مي ‌كنيم:

* خفگي ماهی قرمز

عامل: كمبود اكسيژن (زير 6 ميلي‌ گرم در ليتر)

علائم: ماهي به سطح آب آمده و تنفس سريع دارد.

درمان و رفع مشکل: افزايش ميزان هوادهي، كاهش تراكم ماهي، كاهش دماي آب (خيلي سرد نباشد)، رعايت فاصله مناسب از منابع حرارتي در آكواريوم‌ ها

* بيماري تغذيه ای ماهی قرمز

عامل: نبود غذا و يا جيره غذايي نامتعادل
علائم: فرورفتگي شكم، بي ‌اشتهايي، ساييدگي باله ‌ها، رشد کم همراه با بي‌ حالي
درمان و رفع مشکل بيماري تغذيه ای ماهی قرمز: استفاده از جيره متعادل و كافي، استفاده از غذاي زنده در تغذيه ، افزودن مولتي ويتامين و مواد كمكي به جيره غذايي

* اسيدي شدن آب ماهی قرمز

عامل: کاهش (PH) به زير 6/5
علائم اسيدي شدن آب ماهی قرمز: شناي غير طبيعي ماهی قرمز، به ‌طوري كه ماهي در مسيري كوتاه شنا مي کند و سپس متوقف مي ‌شود. ماهی قرمز به سطح آب آمده و هوا را مي ‌بلعد و موكوس زياد در آبشش ترشح مي ‌شود. پديد آمدن نقاط سفيد و خاكستري در سر، سستي و بي ‌حالي ، تنفس سريع ، خونريزي‌ هاي نقطه ‌اي زير پوستي
درمان و رفع مشکل: كنترل ميزان PH آب و بالا بردن آن از طريق افزودن محلول آهك به آب

* قليايي شدن آب ماهی قرمز

عامل: بالا رفتن (PH ) به بيش از 8/4
علائم قليايي شدن آب ماهی قرمز: خوردگي باله‌ها،  تغيير رنگ قهوه‌اي در آبشش‌ها، نداشتن تعادل، بروز نقاط سفيد خاكستري در اطراف سر، موكوس زياد پوستي و نيز خونريزي نقطه‌اي زير پوستي
درمان و رفع مشکل: عوض کردن آب و کنترل PH

* ضربه خوردن ماهی قرمز

عامل: حمل ‌و نقل غلط ماهي، دستكاري ماهي، برخورد ماهي با اشيا، استرس حمل و نقل
علائم ضربه خوردن ماهی قرمز: ريزش فلس ‌ها و ماندن در كف آب، از بين رفتن شعاع باله ‌ها، تيرگي كامل باله ‌ها،  تيرگي قرنيه، جراحت روي بدن، خونريزي چشمي، بي ‌اشتهايي، سستي و بي‌ حالي
درمان و رفع مشکل: کاهش تعداد ماهي در يک ظرف، افزايش حجم ظرف نگهداري با افزايش آب

* مسموميت آمونياكي ماهی قرمز

عامل: تغذيه بيش از حد ماهي، تجمع مانده‌ هاي غذايي در كف ظرف، تجمع مواد دفعي ماهي در ظرف
علائم مسموميت آمونياكي ماهی قرمز: شناي غير طبيعي ماهی قرمز، باز بودن دهان و سرپوش آبششي در ماهی، تنفس در سطح آب،  پرش ماهی، خوردگي باله،  ترشح موكوس زياد پوستي، سستي و بي‌ حالی
درمان و رفع مشکل: كاهش ميزان PH آب، تعويض آب، استفاده از زئوليت در سيستم مداربسته و آكواريوم‌ ها

* مسموميت با دي اكسيد كربن

عامل: اكسيژن كمتر از 6 ميلي گرم در ليتر و دي اكسيد كربن بيشتر از 60 ميلي گرم در ليتر
علائم مسموميت با دي اكسيد كربن ماهی قرمز: به پهلو افتادن ماهي، كندي تنفس، سستي، بي‌ حالي و بي‌ اشتهايي
درمان و رفع مشکل: استفاده از مواد بافري

* مسموميت با كلر

عامل: افزايش ميزان كلر به بيش از 0/5 ميلي‌گرم در ليتر
علائم: كمرنگ شدن ماهی قرمز، نداشتن تعادل، رنگ ‌پريدگي آبشش ‌ها، گود افتادگي چشم ‌ها، تنفس آهسته در سطح آب
درمان و رفع مشکل: تعديل كردن آب با استفاده از مواد خنثي‌ كننده كلر (تيوسولفات سديم)
بيماري‌هاي ميکروبي

غير از بيماري‌ هاي ياد شده، گروهي ديگري از بيماري‌ های ماهی قرمز توسط عوامل زنده ويروسي، باکتريايي، قارچي و انگلي به وجود مي آيند که مشورت با دامپزشک براي درمان اين بيماري ‌ها ضروري است.

پوسيدگي دم و باله، آبله پوستي، تجمع مايعات در بدن يا آب آوردگي شكم، بيماري چشمي، بيماري چرخش، خونريزي پوست، ايجاد انحنا در دم ماهی قرمز، تغيير محوطه دهان، ايجاد لكه‌هاي سياه در دم ماهی قرمز، شناي غيرطبيعي، كمرنگ شدن پوست، ريزش فلس ماهي و بلند شدن پوست، برآمدگي‌هاي غير طبيعي در آبشش، خونريزي آبشش، کاهش وزن، کمي تحرک، تحليل شكم و رنگ پريدگي و انحنا در قسمت قدامي ستون مهره‌ها، کدورت چشم، بيرون زدگي چشم‌ها ، لکه‌هاي پوستي همه از علائم بيماري‌ هاي ميكروبي هستند.

چگونه از ماهی قرمز عید خود نگهداری نماییم ؟

● نحوه ی تعویض آب ماهیان قرمز عید

زمانی که آب ماهیها تیره شده و یا می بینید که بیشتر ماهیها در فضای بالای سطح آب شنا می کنند و حبابهایی را در سطح آب ایجاد می کنند، بایستی آب ماهی با سرعت و دقت تعویض شود . برای تعویض آب حداقل بایستی ۱۲ ساعت آب سالمی که ماهی را می خواهیم در آن بریزیم ، در جایی بگذاریم تا کلر آب به طور کامل از بین برود و با دمای قبلی آب که ماهی قرمز در آن بوده هم دما شود . تکرار می کنیم که حتما در تعویض آب ، کلر آن کاملا از بین رفته باشد و حتما کنترل نمایید که دمای آب تازه با دمای آبی که ماهی قبلی در آن بوده ، یکسان باشد یا تفاوت دمایی کمی با هم داشته باشند.

● چگونگی غذای ماهی قرمز عید

تمامی موجودات زنده برای زنده ماندن نیاز به غذای مناسب و متنوع دارند . کمبود غذا باعث مرگ و عذاب این ماهیها خواهد بود؛ بنابراین لازم است روزانه حداقل در دو وعده ی صبح و شب ، غذا به ماهیها بدهیم .. یادآوری می کنیم که تنها از یک نوع غذا برای ماهی ها استفاده نشود و تنوع غذایی بایستی در غذای این ماهیها رعایت شود ، چون نیاز های غذایی ماهیها تنها از یک نوع غذا برطرف نمی شود.
چنانچه ما انسانها نیز برای زنده ماندن از وعده های غذایی مختلف و متنوع در برنامه ی غذایی خود استفاده می کنیم ، بایستی برای ماهی عید نیز علاوه بر غذاهای آماده ی مختلفی که از آکواریوم فروشیها می خریم و بسیار هم ارزان است ، می توان از دل و جگر نپخته و تازه ی گوسفند به مقدار بسیار کم ، یا سفیده ی تخم مرغ آبپز شده هم در بعضی از وعده ها به صورت بسیار ریز و قطعه قطعه شده استفاده کرد. غذاها باید به مقداری ریخته شوند که حدودا در عرض پنج دقیقه خورده شوند.چنانچه ظرف نگهداری کوچک بوده یا شیشه ای نباشد ماهی قرمز دچار بی اشتهایی وسرانجام مرگ خواهد شد . البته می توان در صورت نبود غذای ماهی قرمز از خرده نان نیز استفاده کنیم.اما خرده نان غذایی ناقص بوده و نمی تواند که احتیاجات بدنی ماهی قرمز عید را کاملا برآورده سازد.

● نکات مربوط به نگهداری ماهیهای قرمز عید

ـ به جای نگهداری ماهی قرمز در تنگ های کوچک و نامناسب واجب است ماهی در ظروف شیشه ای بزرگ مثل آکواریوم یا تنگ های شیشه ای مناسبِ بزرگ نگهداری شود ، تا ماهی علاوه بر احساس آزادی و راحتی ، از اکسیژن بیشتری در آب برخوردار باشد و شرایط مناسب برای زندگی ماهیها فراهم شود . تکرار می کنیم ظرف نگهداری از ماهیها حتما بزرگ بوده و شیشه ای باشد . متاسفانه تنگها و ظرفهایی که امروزه فروش آنها معمول شده است ، کار مناسبی نیست و از خرید یا نگهداری ماهی در آن ظرفهای کوچک «زندانها» باید حتما جلوگیری شود

ـ بهترین دما برای زندگی ماهی قرمز حدود ۱۰- ۲۵ درجه سانتیگراد می باشد. دمای محیط هرگز نباید فوری و سریع تغییر کند . نگهداری ماهی قرمز در یخچالها و محیط های سرد نیز کاملا اشتباه می باشد و زندگی در محیط سرد زندگی را برایشان سخت تر می کند . محل نگهداری آنها نیز باید به گونه ای باشد که تغییر در روز و شب در آن احساس شود.

ـ اگر ماهی قرمز بطور ناگهانی از تاریکی به نور یا برعکس وارد شود یا خاموش و روشن نمودن ناگهانی چراغ باعث این امر شود ماهی قرمز دچار شوک خواهد شد . روشنی و تاریکی باید تدریجی باشد .

ـ در صورت بروز هر گونه علایم بیماری یا ناراحتی در ماهیها ، ماهی بیمار بلافاصله باید از سایر همنوعانش جدا شود. برای جلوگیری از سرایت دیگر ماهیها به بیماری، حتما ماهی مریض، جدا از سایر ماهیها نگهداری شود. نگه داشتن ماهی بیمار به مدت بیست دقیقه در آب یک لیتری که یک قاشق نمک هم به آن اضافه شده است در خصوص برخی از بیماریها می تواند مفید واقع شود

ـ با سر و صداهای ناگهانی و ضربات و تکانهای زیاد ممکن است ماهیها سکته نمایند و از بین بروند؛ بدنشان نیز به آفتاب حساس است و با آفتابی که از پنجره می تابد ، ممکن است بدن ماهی آسیب دیده و بسوزد .

بنابراین دور از نور خورشید و در محیط کم سر و صدا و کم رفت و آمد نگهداری شود . از ایجاد استرس شدید ، با رفتن سریع و ناگهانی به سراغ ماهی یا زدن تلنگر و ضربه به ظرف حتما جلوگیری شود تا ماهی دچار شوک و مرگ نشود. حیوانات اسباب بازی نیستند.چنان چه آنها را به خاطر رسم و رسوم یا بچه ها و یا سرگرمی می خرید حتما از این اقدام خودداری کنید . چنانچه خود ما نیز دوست نداریم مورد آزار قرار گیریم این احساس در تمام موجودات زنده حتی حیوانات مشترک است و آنان نیز بازیچه قرار گرفتن و مورد شکنجه قرار گرفتن را دوست ندارند. پیامبر گرامی اسلام برای کسانی که حیوانات را مورد آزار و اذیت قرار می داده و نیازهایشان را برآورده نمی ساختند، بارها مورد لعن و نفرینشان قرار داده و آتش جهنم را به آنان بشارت داده است.